IO/SO-dag, november 2021

Bij het vormgeven van de leeromgeving voor de lerende leraar zijn er vele mogelijkheden om vakdidactisch te begeleiden. Het versterken van vakdidactische begeleiding en realiseren van structureel aanbod zijn vraagstukken die spelen binnen de partnerschappen. Daarom staan de IO/SO middagen van 2021-2022 in het teken van vakdidactisch begeleiden en de rol van de IO en SO daarbij.

We zijn 4 november gestart met een middag vol inspirerende voorbeelden van vernieuwende vakdidactiek. Vanuit de talen, de bèta-vakken, de gammavakken en beroepsdidactiek specifiek voor het MBO. Met als doel dat de deelnemers samen een plan(netje) uit konden werken hoe ze de vakdidactische begeleiding in hun opleidingsschool gaan versterken of verdiepen.

Enthousiast? Reserveer dan 7 april in je agenda voor een vakdidactische ontmoeting!

Inhoudelijk programma 4 november 2021

• Inleiding door Mariska Gootzen
  Presentatie
  Ik ben Mariska Gootzen, werkzaam als hoofddocent aan de 2e graads lerarenopleiding Nederlands en tevens instituutsopleider bij Qoers. Als hoofddocent ben ik betrokken bij verschillende projecten die de HAN Academie Educatie in de driehoek met beroepspraktijk, opleidingspraktijk en de onderzoekspraktijk vormgeeft. Waaronder de expertisegroep
  didactiek. In mijn inleiding sta ik stil bij de vragen: Wat is het belang van vakdidactisch begeleiden? Hoe krijgt begeleiding gestalte op de werkplek waar het aankomt op de vakdidactische bekwaamheid van de studenten? Welke verbeteringen zijn er mogelijk en welke handvatten zijn er beschikbaar?
  
  
• Workshop Alfa 1 - Peter-Arno Coppens
  Presentatie
  Mijn naam is Peter-Arno Coppen, ik ben hoogleraar Vakdidactiek van de Geesteswetenschappen. Van huis uit ben ik neerlandicus, taalkundige en nog specifieker computerlinguïst, maar de laatste jaren houd ik mij vooral bezig met het schoolvak Nederlands en het grammaticaonderwijs. Ik begeleid promovendi die onderzoek doen (of gedaan hebben) naar de conceptuele basis van het grammaticaonderwijs, opvattingen over het grammaticaonderwijs, de reflectieve ontwikkeling van leerlingen ten opzichte van taal en grammatica, en het linguïstisch redeneren.
  In mijn onderzoek ben ik verschillende werkvormen tegengekomen die in alle schoolvakken bruikbaar lijken, en die binnen het grammaticaonderwijs in het verleden nooit toegepast zijn. Sommige werkvormen zijn vooral geschikt voor het cognitief leren (het begrijpen van nieuwe concepten), andere doen vooral iets met de reflectieve ontwikkeling van leerlingen (bewustwording, argumentatie tegenover autoriteit). In mijn workshop zal ik jullie laten ervaren hoe dat werkt, en ook de achtergronden toelichten. Mijn voorbeelden komen vooral uit het grammaticaonderwijs, maar ik zal laten zien dat ze ook voor andere leergebieden bruikbaar zijn.
  
  
• Workshop Alfa 2 - Calijn de Jong
  Presentatie
  Deze workshop is ontwikkeld door Stef Siepel en Calijn de Jong, beiden werkzaam alsvakdidacticus Engels en lerarenopleider aan de Radboud Docenten Academie.Gamification ondersteunt het leerproces en stimuleert een gemotiveerde en betrokken leerhouding. Tijdens de workshop gaan we in op de theorie van gamification en maken we de vertaalslag naar het toepassen ervan in een educatieve context. Deelnemers maken kennis met verschillende gamified werkvormen en activiteiten en ervaren op die manier zelf hoe het werken met gamification betrokkenheid creëert.
  
  
• Workshop Bèta 1 - Hanna Stammes
  Presentatie
  Ik ben Hanna Stammes, werkzaam voor de Radboud Universiteit als docent en onderzoeker bij het Institute for Science Education. Hoe kun je ontwerpen een rol geven in je bètavak? Hoe krijg je als docent vervolgens zicht op het leren van leerlingen terwijl ze ontwerpen? En, wat vraagt dit alles van je expertise als docent? De afgelopen jaren hebben docenten en onderzoekers zich in PLG’s en praktijkgericht onderzoek over deze vragen gebogen. Ontwerpen is immers een belangrijk onderdeel van het examenprogramma en kan een krachtige context zijn voor het ontwikkelen van kennis en vaardigheden. Tegelijkertijd is het voor veel bètadocenten lastig om ontwerpen een plek te geven in hun onderwijs.
  In deze workshop verkennen we praktische en theoretische inzichten die de samenwerking tussen docenten en onderzoekers heeft opgeleverd. Je buigt je zelf over een ontwerpprobleem en we bespreken manieren om zicht te krijgen op leren in een ontwerpcontext. Ook krijg je handvatten die je kunnen helpen in het coachen van anderen op het gebied van ontwerponderwijs.
  
  
• Workshop Bèta 2 - José Besselink
  Presentatie
  Ik ben José Besselink werkzaam bij de Radboud Docenten Academie Nijmegen als instituutsopleider Alium en vakdidacticus biologie. In mijn workshop laat ik je ervaren hoe je de werkvorm mystery kan inzetten. Het is een mystery hoe de Dodo is uitgestorven! Deze mystery is ontworpen om leerlingen te laten oefenen met metacognitieve vaardigheden bij het vak biologie, maar is ook gemakkelijk toe te passen bij andere (zaak-)vakken. Deze opdracht is namelijk ill-structured, authentiek en multiperspectief. Hoe pak je zo’n opdracht aan en hoe leer je multicausaal redeneren? Ervaar het zelf en los dit mysterie op!
  
  
• Workshop Gamma 1 - Roeland van Westerop
  Presentatie
  Ik ben Roeland van Westerop, docent aan de lerarenopleiding Aardrijkskunde van de Academie Educatie, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Daarnaast bestuurslid van de vakvereniging Aardrijkskunde (KNAG). En lid van de werkgroep Mens en Maatschappij, onderdeel van het lectoraat Vakdidactiek van de gammavakken onder leiding van lector Hanneke Tuithof.
  Het werken in het leergebied Mens en Maatschappij gaat niet van een leien dakje. Veel scholen worstelen er mee en docenten staan niet altijd te springen. Veel voorkomende oorzaken zijn dat docenten veelal werken vanuit hun eigen Pedagocical Content Knowledge (PCK). Collega’s bang zijn dat leerdoelen niet behaald worden en een school heeft veelal geen duidelijke visie en doelen omtrent vakoverstijgend werken. Vanuit de werkgroep M&M zijn cases bestudeerd en samen met het SLO is een model ontwikkeld om de vakoverstijgende samenwerking vanuit de didactiek beter te kunnen ontwerpen. In de workshop wil ik die relatie laten zien. En met deelnemers hun eigen PCK onderzoeken en bekijken in hoeverre het SLO-model van toepassing is op hun situatie en welke verbetering mogelijk zou zijn.
  
  
• Workshop Gamma 2 - Bo van Leeuwen
  Helaas ging deze workshop niet door. 
  Mijn naam is Bo van Leeuwen en ik ben vakdidacticus geschiedenis aan de Radboud Docenten Academie en docent geschiedenis op het Canisius College. Als beeldcoach in opleiding begeleid ik op dit moment LIO’s en starters op het Canisius in een beeldcoachingstraject dat ongeveer een half jaar duurt.
  Actief Historisch Denken (AHD) is in 2004 geïntroduceerd door de Radboud Universiteit. Vakdidactici lieten zich hierbij inspireren door Thinking Through History door onder andere David Leat en Peter Fisher. In al die verschillende werkvormen staat één ding centraal: leerlingen op een actieve manier bij de les betrekken en ze uitdagen om ‘historisch te rederneren’. Hierdoor beklijft informatie nog beter. Met de IO’s en SO’s wil ik graag verkennen op welke wijze uitgangspunten van AHD toegepast kunnen worden in de begeleidingspraktijk.
  
  
• Workshop beroepsdidactiek MBO
  In de workshop beroepsgerichte didactiek stond de volgende vraag centraal: wat betekenen de leeruitkomsten rond vakdidactiek voor de beroepsgerichte context.  In een gesprek met io’s en so’s die werkzaam zijn op het (v)mbo hebben we de beroepsgerichte context verkend en vertaald naar activiteiten die passen binnen werkplekleren binnen het mbo.
  Wat is de maat? Praatplaat en werkwijze.